Chương 2: Du Nhập Vào Việt Nam Qua Các Giai Đoạn Hình Thành và Phát Triển

B. PHONG TRÀO THIẾU NHI THÁNH THỂ (1965-1970)
THAY ĐỔI
Vào những năm đầu của thập niên 60, trào lưu văn hoá tây phương du nhập mạnh vào Việt Nam từ lãnh vực văn hoá, xã hội những phương pháp giáo dục trẻ em hữu hiệu cũng được các nhà giáo dục đặc biệt lưu tâm; Vì thế, sinh hoạt của Nghĩa Binh Thánh Thể bắt đầu đòi hỏi đổi mới để phù hợp với tiến trình tâm lí của tuổi trẻ trong một thời đại mới.
Ý thức được những thay đổi tâm lí đó, nhiều vị Tuyên Uý của Nghĩa Binh địa phương đã bắt đầu đem các sáng kiến riêng rẽ cá nhân của mình vào sinh hoạt các Đoàn. Nhiều nơi đã cho phép các em có những sinh hoạt chung ngoài phạm vi nhà thờ, với ca hát, trò chơi, cắm trại v.v…Từ đồng phục cho đến tổ chức và sinh hoạt, mỗi nơi đều làm khác nhau... Với những nhu cầu đổi mới quá mau lẹ của Nghiã Binh Thánh Thể từ thuần tuý cầu nguyện đạo đức qua vui chơi ca hát đã làm các vị có trách nhiệm phải ưu tư, đắn đo và suy nghĩ.


Năm 1964, cha Tổng Tuyên Uý Micae Nguyễn Khắc Ngữ được bổ nhiệm làm Giám Mục Long Xuyên, Hội Đồng Giám Mục Việt Nam bổ nhiệm Linh Mục Phaolô Nguyễn Văn Thãnh(giáo phận Vĩnh Long) lên thay thế chức Tổng Tuyên Uý. Với ưu tư rất nhiều đến việc giáo dục đức tin cho các em và đoàn ngũ hoá các em trong công việc làm tông đồ cho giới trẻ, cha Thãnh đã liên lạc ngay với các cha phụ trách Hội Nghĩa Binh Thánh Thể tại các địa phận cùng họp mặt.
Thế là một Đại Hội Tuyên Uý đầu tiên đã được diễn ra tại Sài Gòn từ ngày 28 đến 30 tháng 11 năm 1964, và một số đề tài đã được đặt ra để thảo luận và nghiên cứu tìm hướng đi chung cho Nghĩa Binh Thánh Thể. Một số điểm nổi bật được đặt ra để thảo luận và nghiên cứu:

• Về nội dung: Đặt lại mục tiêu và phương pháp của Hội. Các vị Tuyên Uý đều thấy rằng, Nghĩa Binh Thánh Thể là một Hội Đạo Đức nằm trong Tổng Hội Tông Đồ Cầu Nguyện cần được giáo dục, dậy dỗ để cầu nguyện. Mặt khác Nghĩa Binh Thánh Thể đứng trước một xã hội đang biến chuyển, nền luân lý đạo đức có chiều hướng suy đồi. Vậy thì đường hướng nào thích hợp nhất cho giới trẻ ngày nay có khả năng đối đầu và vượt thắng những cám dỗ đang lan tràn trên báo chí và phim ảnh? Có nên giữ Hội Nghĩa Binh Thánh Thể như gốc của nó ở Toulouse, Pháp không? Hay cần thay đổi để thích nghi với hoàn cảnh ở Việt Nam và hợp với thời đại bây giờ... Với những suy tư này, Đại Hội Tuyên Uý đã đưa đến dự thảo thay đổi danh hiệu Nghĩa Binh Thánh Thể thành Thiếu Nhi Thánh Thể (danh xưng này được Hội Đồng Giám Mục qua Đức Cha đặc trách Công Giáo Tiến Hành (ĐC Ngữ) đề nghị thay đổi).
• Về hình thức: Thống nhất tổ chức Phong Trào trên bình diện toàn quốc. Vì chưa có một hệ thống tổ chức rõ ràng, nên Đại Hội đã đề nghị mỗi địa phận sẽ có một Tuyên Uý Địa Phận cộng tác với Tổng Tuyên Uý toàn quốc để đẩy mạnh bước tiến của Phong Trào. (11 trong số 13 giáo phận ở miền Nam Việt Nam, các giám mục đã đề cử tuyên uý cho giáo phận. Hai giáo phận còn lại là Đà Nẵng và Quy Nhơn, vì không có nhiều đoàn Nghĩa Binh Thánh Thể, đa số các xứ đạo thuộc các giáo phận này đã có Hùng Tâm Dũng Chí, nên không đề cử tuyên uý cho Nghĩa Binh Thánh Thể). Các Đức Giám Mục đã bổ nhiệm các vị Tuyên Uý Địa Phận như sau:

- Địa Phận Sài Gòn: Cha Trần Văn Báu (sau này là cha Trần Viết Thọ).
- Địa Phận Vĩnh Long: Cha Tôma Nguyễn Văn Vẽ.
- Địa Phận Huế: Cha Nguyễn Cao Lộc (sau này là cha Trần Thắng Trung).
- Địa Phận Long Xuyên: Cha Đinh Công Thi (sau này là cha Tâm).
- Địa Phận Cần Thơ: Cha Trần Minh Chiêu (sau này cha Vũ Thanh Tường).
- Địa Phận Mỹ Tho: Cha Giuse Nguyễn Văn Chúc
- Địa Phận Kontum: Cha Phạm Thiên Trường (sau này là cha Nguyễn Văn Tú)



Các linh mục trên đã đóng góp rất nhiều công sức cho Phong Trào Thiếu Nhi Thánh Thể trong thời gian chuyển biến này. Đặc biệt nhất là linh mục Tôma Nguyễn Văn Vẽ Tuyên Uý Địa Phận Vĩnh Long đã cho ra đời 10 điều tâm niệm và được chấp thuận đem vào Nội Quy và cho thi hành thử trên toàn lãnh thổ miền Nam Việt Nam, với mục đích nhắc nhớ đoàn sinh trong Phong Trào lo chu toàn bổn phận của mình: Bổn phận đối với Chúa, bổn phận đối với gia đình, bổn phận đối với xã hội và giáo hội; căn cứ vào 4 khẩu hiệu truyền thống của Phong Trào: Cầu Nguyện, Rước Lễ, Hy Sinh và Làm Tông Đồ, viết theo thể văn vần để cho dễ đọc và dễ nhớ:

MƯỜI ĐIỀU LUẬT THIẾU NHI THÁNH THỂ
1. Thiếu Nhi dâng ngày mỗi sáng. Làm cho đời sống hoá nên lời cầu.
2. Thiếu Nhi tôn sùng Thánh Thể siêng năng chiụ lễ viếng Chúa nhà chầu.
3. Thiếu Nhi hy sinh chiụ khó. Luôn nhìn Thánh Giá cực khổ vẫn vui.
4. Thiếu Nhi nhờ Mẹ quyết thắng. Luôn làm gương sáng xứng một tông đồ.
5. Thiếu Nhi vâng lời cha mẹ và hết những kẻ chỉ huy Phong Trào.
6. Thiếu Nhi nết na đằm thắm. Giữ mình trong trắng trong cách nói làm.
7. Thiếu Nhi giầu tình bác ái. Tim luôn quảng đại giúp kẻ quanh mình.
8. Thiếu Nhi một lòng thành thực. Nói làm đúng mực, không dối không ngoa.
9. Thiếu Nhi chuyên cần bổn phận. Việc làm đúng đắn không bỏ nửa chừng.
10. Thiếu Nhi biên kho mỗi tối. Thật thà không dối cộng góp hàng tuần.

· Cùng với các Tuyên Uý đã được các Đức Giám Mục bổ nhiệm kể trên, mỗi giáo phận đều có các Huynh Trưởng do chính các Tuyên Uý địa phương đặc cách bổ nhiệm và thành lập Ban Quản Trị tạm thời của Giáo Phận. Các Ban Quản Trị này cùng với Linh Mục Tổng Tuyên Uý đã thành lập Ban Lãnh Đạo Trung Ương đầu tiên của Phong Trào, chính Ban Lãnh Đạo này đã soạn thảo Nội Quy để đặt ra hướng đi mới cho Phong Trào và thống nhất trên bình diện toàn quốc. Và cuối năm 1964, bản dự thảo Nội Quy Thống Nhất Phong Trào Nghĩa Binh Thánh Thể Việt Nam được đệ trình lên Hội Đồng Giám Mục Việt Nam và được chấp thuận “để thi hành thử” trên toàn lãnh thổ miền Nam Việt Nam, với đề nghị: Hội Nghĩa Binh Thánh Thể được đổi thành Phong Trào Thiếu Nhi Thánh Thể.
Sống trong hoàn cảnh mới và nền giáo dục tại miền Nam được phát triển, xã hội cũng thay đổi thật nhiều, nguy cơ cho giới trẻ về phương diện đạo đức cũng mỗi ngày một lớn và trở thành mối quan ngại cho các chủ chiên Việt Nam. Đứng trước nguy cơ đó, các vị Tuyên Uý của các Đoàn Nghĩa Binh Thánh Thể đã có một cuộc họp mặt quan trọng tại Sài Gòn, và hai vấn đề được nêu ra để bàn cãi :
1/ Cần thống nhất về tổ chức trên căn bản từ xứ đạo, địa phận và toàn quốc (Miền Nam VN).
2/ Đặt trọng tâm vào giáo dục trẻ em, là làm sao cho các em vừa giữ được nề nếp sinh hoạt đạo đức cổ truyền, vừa có những sinh hoạt vui tươi lành mạnh.

Trong hoàn cảnh đất nước thay đổi, các bậc lãnh đạo của Hội Nghĩa Binh Thánh Thể cũng muốn tạo một khí thế mạnh cho giới trẻ công giáo trong lãnh vực giáo dục cả đạo lẫn đời.


Năm 1965, Đại Hội Tuyên Uý lần thứ II lại được thực hiện theo đúng dự định của tinh thần Đại Hội I. BẢN NỘI QUY THỐNG NHẤT đầu tiên được ra mắt và danh xưng cũng được chính thức thay đổi. Kết quả của cuộc họp thật là lớn lao: một cơ cấu mới đã ra đời: Phong Trào Thiếu Nhi Thánh Thể Việt Nam.
Qua bản Nội Quy Thống Nhất: đường hướng của Phong Trào Thiếu Nhi Thánh Thể Việt Nam được tách rời khỏi PhongTrào Gốc ở Toulouse. Phong Trào Thiếu Nhi Thánh Thể Việt Nam chủ trương:
- Huấn luyện đạo đức (với 4 khẩu hiệu truyền thống)
- Huấn luyện nhân bản bằng những phương pháp chuyên môn, bằng các sinh hoạt trẻ.
Đó là hướng đi mới của Phong Trào qua Bản Nội Quy Thống Nhất.
Và để giúp quảng bá Phong Trào sâu rộng trên toàn quốc, một tờ báo mang danh: BáoThiếu Nhi Thánh Thể, của Phong Trào toàn quốc cũng được xuất bản hàng tháng ngay từ tháng 7 năm 1965, để cung cấp các tin tức và là mối dây liên lạc cho các đoàn trên toàn lãnh thổ Việt Nam.
Năm 1966, trong khí thế vươn lên như sóng nước đã tràn vào những sinh hoạt xã hội từ địa phương đến trung ương, trước sự lớn mạnh và trưởng thành hơn trong sinh hoạt giáo dục. Ngày 24 tháng 6 năm 1966, Bộ Thanh Niên đã cấp giấy phép sinh hoạt số 300/BTN/SHTN/NĐ (Bộ Thanh Niên/Sinh hoạt Thiếu Niên/Nghị Định) để Phong Trào chính thức hoạt động như một đoàn thể giáo dục thanh thiếu niên trên toàn lãnh thổ miền Nam Việt Nam.
Tháng 6 năm 1966, Đại Hội Huynh Trưởng Toàn Quốc đầu tiên được tổ chức tại trường Thánh Tâm, Sàigòn có vào khoảng 300 Huynh Trưởng trên toàn quốc về tham dự. Cũng trong chiều hướng trao trách nhiệm cho giới trẻ, Đại Hội đã bầu ra một Ban Quản Trị Toàn Quốc cho Phong Trào Thiếu Nhi Thánh Thể Việt Nam đầu tiên là:
- Chủ Tịch: Trưởng Phêrô Nguyễn Văn Liêm (hiện đang sống tại Houston, TX, Hoa Kỳ).
- Phó Chủ Tịch Nội Vụ: Trưởng Nguyễn Thị Huệ
- Phó Chủ Tịch Ngoại Vụ: Trưởng Nguyễn Văn Hùng (về sau Tr. Tuý Hoa thay thế)
- Tổng Thư Ký: Trưởng Võ Thành Lễ
- Tổng Thủ Quỹ: Trưởng Liên (về sau là Trưởng Nguyệt Vân thay)

Sự thay đổi quá mau lẹ và những “tư tưởng hợp thời” nên các nơi dễ dàng chấp nhận, chính vì vậy mà nhiều họ đạo đã thành lập Đoàn Thiếu Nhi Thánh Thể, và sự bùng lên này đã làm cho các vị Tuyên Uý phải quan tâm. Trong thời gian này, Đại Hội Tuyên Uý III được tổ chức tại Vĩnh Long vào tháng 4 năm 1967 để sửa đổi NỘI QUY THỐNG NHẤT và chuẩn bị cho Đại Hội Huynh Trưởng Toàn Quốc, Đại Hội cũng đưa ra đường hướng hoạt động, nhưng bỏ dở dang những phương thức phát triển? Được dịp các sáng kiến sinh hoạt địa phương đua nhau tươi nở, tuỳ theo khả năng của các Huynh Trưởng mà mỗi đoàn đều có các hình thức sinh hoạt khác nhau. Ngoài trời thì có những sinh hoạt do các Huynh Trưởng điều hành, còn trong nhà thờ thì có các ông quản, bà quản hoặc các thầy, các dì (sơ) trông nom. Phong Trào đã thay đổi để vươn lên và phát triển mạnh mẽ đã làm cho các bậc cha mẹ và những vị có trách nhiệm giáo dục lại quan tâm thêm một lần nữa về những thay đổi tâm tính khác thường của các em. Trong thư luân lưu Tỉnh Thức và Cầu Nguyện năm 1968 của Đức Giám Mục PX. Nguyễn Văn Thuận đã nhắc nhớ: “Cũng như mọi hình thức nẩy nở lớn mạnh, sự thay đổi này không thể nào thành tựu mà không gặp những khó khăn.”


1968, đất nước lại bị chiến tranh gây thêm những niềm đau và nát tan trong mọi lãnh vực. Sinh hoạt Thiếu Nhi Thánh Thể cũng bị ảnh hưởng.
Để duyệt xét lại tình hình sinh hoạt ở các nơi, Đại Hội Tuyên Uý lần thứ IV được triệu tập vào tháng 11 năm 1968 tại Vĩnh Long với hai mục đích chính: Tu chính nội quy và phát động chiến dịch quảng bá mới. Và Đại Hội đưa đến kết quả là hình thành thêm ngành Nghĩa Sĩ, và quyết định tạo điều kiện để một phái đoàn Thiếu Nhi Thánh Thể Trung Ương đi thăm viếng sinh hoạt Phong Trào tại các địa phận để cổ động và phát huy Phong Trào.


BƯỚC TIẾN
Sự phát triển của Phong Trào ngày một lớn mạnh trên bình diện quốc gia, những suy tư và những nghiên cứu đã trưởng thành hơn, nên đầu năm 1969 trụ sở trung ương được khởi công xây cất tại cầu Cái Cam, Vĩnh Long một ánh sáng đã loé lên ở một chân trời hy vọng.
Ngày 4 Tháng 6 năm 1970 trụ sở Trung Ương được long trọng khánh thành, nơi đây có một cơ sở huấn luyện huynh trưởng và một toà soạn điều hành tờ báo Thiếu Nhi Thánh Thể, cơ quan thông tin liên lạc chính thức của Phong Trào và cũng là nơi in ấn các tài liệu sinh hoạt của Phong Trào.
Tháng 9 năm 1969, Đại Hội Ban Lãnh Đạo Toàn Quốc đầu tiên được triệu tập (gồm Ban Tuyên Uý và Ban Huynh Trưởng) tại Betania, Chí Hoà, Sài Gòn, những điểm chính của Đại Hội là:

• Thành lập Quy Chế Huấn Luyện Huynh Trưởng
• Lưu nhiệm Ban Quản Trị Trung Ương
• Tìm hướng đi để đưa Phong Trào vươn tới.

Sau 5 năm thử nghiệm bản NỘI QUY THỐNG NHẤT, cùng với sự lớn mạnh của Phong Trào ở khắp nơi, có nhiều đề nghị sửa đổi cho phù hợp với hoàn cảnh đất nước. Bước vươn tới này thật khó khăn nên vị Tổng Tuyên Uý đã được sự tăng cường của nhóm “Thánh Giá Bạc” tại đại chủng viện Sàigòn, các thầy đã cộng tác đắc lực với Ban Lãnh Đạo Trung Ương để bản Nội Quy phù hợp với ước vọng ở khắp nơi trên toàn quốc; Nhóm chủng sinh này đã từng tham dự vào các sinh hoạt của các đoàn thể trẻ, nên họ đã để tâm nghiên cứu lịch sử của Nghĩa Binh Thánh Thể cùng những nét chính yếu của Phong Trào. Nhóm này cũng nghiên cứu và đi thật sâu vào các phương pháp giáo dục trẻ tự nhiên của các đoàn thể như: Hướng Đạo, Hùng Tâm Dũng Chí, Thanh Sinh Công, Cursillo…Nhóm “Thánh Giá Bạc”: (sau này là các linh mục Vũ Đức Thông, Đoàn Thái Đức, Uông Đình Đạm, Nguyễn Ngọc Sinh, Vũ Văn Quỳ, Nguyễn Văn Năng, Trần Văn Hoà..).
Nhờ đó, bản dự thảo Nội Quy được soạn thảo lại kĩ lưỡng hơn và đệ trình lên Ban Lãnh Đạo Toàn Quốc duyệt xét lại. Sau nhiều lần thảo luận và bàn cãi sôi nổi, Đại Hội Ban Lãnh Đạo 1970 đã thông qua bản Nội Quy mới đặt nền tảng cho bước tiến vượt bực của Phong Trào Thiếu Nhi Thánh Thể Việt Nam trong giai đoạn mới.


Một số điểm đã hoàn chỉnh và chính yếu sau đây trong bản Nội Quy Mới:

1. Mục tiêu chính là giáo dục trẻ em về hai phương diện tự nhiên và siêu nhiên. Về phương diện tự nhiên: Đào tạo các em có được sức khoẻ tốt, có các đức tính nhân bản, khả năng khéo léo, tháo vát tay chân và biết giúp ích. Về phương diện siêu nhiên: thực hành đức tin qua cách sống của từng lứa tuổi khác nhau.
2. Những điểm cốt lõi của Nghĩa Binh Thánh Thể vẫn còn là những tài sản quý báu dành để áp dụng cho Thiếu Nhi Thánh Thể. Như việc dâng ngày mỗi sáng, tinh thần cầu nguyện hướng lòng về Chúa Thánh Thể, tinh thần hy sinh nhỏ bé hoà hợp cùng với công việc tông đồ nhỏ bé theo con đường thơ ấu thiêng liêng của Thánh Nữ Têrêsa Hài Đồng (Thèrèsa De Lisieux), mà ngày nay ta gọi là phương pháp sống Ngày Thánh Thể.
3. Thánh Kinh được lồng vào tất cả các sinh hoạt của Phong Trào, để tạo bầu khí và khung cảnh hỗ trợ cho các mục tiêu giáo dục hay sinh hoạt của Thiếu Nhi Thánh Thể rất tự nhiên và hữu hiệu.
4. Đặt chương trình thăng tiến đoàn sinh cho các ngành. Hầu hết các yếu tố quan trọng về tâm lí của các lứa tuổi đều được chú tâm: sinh hoạt theo từng lứa tuổi, sinh hoạt theo đội, ca hát vui chơi ngoài trời hợp với tâm lí hiếu động của tuổi trẻ.
5. Soạn thảo Quy Chế Huấn Luyện Huynh Trưởng Các Cấp. Huynh Trưởng không phải chỉ là một Trưởng sinh hoạt mà là một nhà giáo dục, muốn trở thành Huynh Trưởng phải tới tuổi trưởng thành và được huấn luyện qua các cấp Huynh Trưởng Tập Sự, Cấp I, Cấp II, Cấp III và Đặc Cấp (Sinai). Phong Trào đòi hỏi nơi người Huynh Trưởng thật nhiều cố gắng và khả năng để hướng dẫn các em tới một nền giáo dục công giáo chân thực.
6. Sắp xếp lại việc tổ chức và điều hành của Phong Trào, thống nhất các nghi thức. Thành lập Ban Nghiên Huấn Trung Ương.

• Điểm nổi bật nhất trong lần đổi mới này là việc dùng "Khung Cảnh Thánh Kinh" để làm môi trường đào luyện Huynh Trưởng cũng như giáo dục đoàn sinh các cấp. Do đó một luồng sinh khí mới tràn ngập mọi sinh hoạt của Phong Trào, từ việc "vào Sa mạc" đến các bài ca, trò chơi, sinh hoạt v.v đều thấm nhuần Thánh Kinh nhằm thực hiện một trận "Mưa Manna Thánh Kinh " xuống trên các sinh hoạt của Phong Trào. Trong mọi dạng thức của sinh hoạt Thiếu Nhi Thánh Thể đều thấm nhuần tinh thần Thánh Kinh. Một thí dụ thông thường nhất: “Về Ðất…Hứa”, khi các Ðoàn Sinh áp dụng khẩu hiệu này, em hiểu rằng mình sẽ không ngồi mãi nơi đây, vì đây không phải là đất của ta. Ta còn có chỗ khác để ngồi, chỗ mà Chúa Giêsu đã hứa: “Thầy đi để dọn chỗ cho các con” đó chính là Ðất Hứa. “Hướng Tâm …Lên”, Ðoàn Sinh không chỉ đứng lên bằng thân xác, mà còn vươn cả tâm hồn lên với Thiên Chúa, đang mời gọi các em gần Ngài hơn để được thánh hoá.
• Vẫn giữ nguyên vẹn bốn khẩu hiệu của Nghĩa Binh Thánh Thể: Cầu Nguyễn, Rước Lễ, Hy sinh, Làm Tông Đồ. Biểu hiệu bốn khẩu hiệu này nói lên trong cách chào và xem đây là nền tảng của việc huấn luyện đạo đức cho các em. Ban Lãnh Đạo Trung Ương khi soạn thảo Nội Quy này có ý thức mãnh liệt và rất rõ ràng về vai trò của Bí Tích Thánh Thể trong việc huấn luyện đạo đức cho các em: các em sẽ được biến đổi nên giống Chúa Giêsu nhờ ăn và uống Mình và Máu Chúa Kitô, cũng có nghĩa là nên Thánh và nên Thánh mỗi ngày. Do đó, sẽ không có ai và không có phương pháp nào, kỹ năng nào có thể làm cho giới Thiếu Nhi nên Thánh một cách hữu hiệu cho bằng rước Mình và Máu Thánh Chúa. Cũng nên nhớ: Thánh Hoá là việc của Chúa Giêsu Thánh Thể, Giáo Dục là việc của con người, hiểu đúng như vậy mới thấy vai trò của người huấn luyện chỉ là phụ thuộc.

BẢN NỘI QUY MỚI được thành hình, rút tỉa từ nhiều bản Nội Quy của các đoàn, các xứ đạo ... và đươc san định cho phù hợp với tình hình mới, bản Nội Quy này được ấn hành và được Hội Đồng Giám Mục Việt Nam chấp thuận làm nền tảng cho sự khởi điểm rực rỡ của Phong Trào vươn lên rất cao trong những năm 70.